1.1 Algemeen
Artikel 8 van de Landsverordening Ruimtelijke Ontwikkeling geeft aan dat een herziening van het ROP vergezeld gaat van een verslag waarin aangegeven wordt in welke mate het beleid van het geldende ROP is verwezenlijkt en op welke onderwerpen en waarom het gewenst is het ROP te herzien.
Hoewel het onderhavige ROP formeel geen herziening is – het betreft hier een vernieuwd ROP vanwege het verlopen van de 10 jaren termijn – is het gewenst in deze toelichting een kort verslag op te nemen. Hiermee wordt concreet aangegeven waarom het maken van een vernieuwd ROP gewenst is en welke onderwerpen in ieder geval in het ROP 2019 aan de orde moeten komen.
Het verslag vormt tezamen met de rest van de toelichting de basis en onderbouwing van het ROP 2019. Hiermee wordt voldaan aan de eis van de Landsverordening Ruimtelijke Ontwikkeling dat de Toelichting de aan het ROP ten grondslag liggende gedachten en onderzoeken moet bevatten.
1.2 10 jaar
In het algemeen kan worden gesteld dat het na 10 jaren gewenst is het beleid te actualiseren. De Landsverordening Ruimtelijke Ontwikkeling bevat ook de termijn van 10 jaren. De maatschappelijke, economische en ecologische vraagstukken van nu zijn anders dan die van 10 jaren terug. Elke tijdsperiode brengt zijn eigen nieuwe vragen, ontwikkelingen en initiatieven met zich mee. Uit tijds- en beleidsoogpunt is een vernieuwd ROP gewenst.
1.3 Doelen ROP 2009
Het ROP van 2009 bevat een aantal doelen. Dit zijn:
- Planvisie: het realiseren van een integrale duurzame en evenwichtige (her)ontwikkeling van Aruba;
- Economisch: een evenwichtige economische groei met handhaving van minimaal het huidige welvaartsniveau;
- Maatschappelijk: het bereiken van een adequaat voorzieningenniveau afgestemd op het welzijn en de behoefte van de samenleving;
- Ruimtelijk: het ontwikkelen van een goede ruimtelijk-functionele structuur die verwezenlijking van de maatschappelijke en economische doelen mogelijk maakt en het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit.
Het is niet concreet te beoordelen of deze ruim geformuleerde doelen zijn gehaald. In zijn algemeenheid kan wel worden gesteld dat het ROP een bijdrage heeft geleverd aan de (her)ontwikkeling van Aruba en het bereiken van de gestelde doelen. Het ROP heeft kaders gegeven aan de hand waarvan ambtelijk en bestuurlijk is gewerkt. Nieuwe ruimtelijke en functionele ontwikkelingen en initiatieven werden in het kader van de bouwvergunningverlening getoetst aan het ROP. Bovendien zijn er op basis van het ROP richtlijnen voor bouw- en gebruiksactiviteiten gemaakt en heeft het ROP zijn doorwerking gekregen in het gronduitgiftebeleid. Het ROP heeft dus zeker een rol vervuld.
Dit laat echter onverlet dat er geconstateerd moet worden dat er besluiten zijn genomen in afwijking van het ROP. Deze bevinden zich met name op het raakvlak tussen economie en natuur.
Een reden waarom op onderdelen de doelen niet geheel of gedeeltelijk zijn gehaald en is afgeweken van het ROP heeft te maken met de aard van het instrument ROP. Het alleen vaststellen van een ROP leidt niet automatisch tot veranderingen. Het ROP geeft enkel de gewenste ontwikkelingsrichting aan. Deze richting moet vervolgens worden uitgewerkt en ingevuld. Dit vergt nieuwe en andere acties en besluiten. Op het moment dat deze acties niet of deels worden ondernomen, worden de doelen van het ROP niet bereikt. Het ROP is niet meer dan een kader waaraan beleidsmatig wordt getoetst. Het ROP betreft toelatingsplanologie. Om daadwerkelijk de doelen te bereiken, is meer nodig. Dat is de reden waarom het ROP 2019 voorziet in programma’s waarin aangegeven wordt welke maatregelen er met het oog op de doelen van het ROP of de inrichting van een gebied worden genomen.
Ten slotte kan ten aanzien van de doelen van het ROP 2009 nog worden opgemerkt dat deze nagenoeg allemaal nog gelden. In bijlage 2 van deze toelichting is een vergelijking opgenomen met de doelen van het ROP 2009 en van die van het nieuwe ROP. Het ROP 2019 zet dan ook niet in op een heel andere koers.
1.4 Concrete aanleidingen voor een vernieuwd ROP
De afgelopen jaren heeft zich een aantal ontwikkelingen voorgedaan waardoor het gewenst is een vernieuwd ROP vast te stellen. Hieronder zijn deze in willekeurige volgorde benoemd. Elk onderwerp sluit af met een aanbeveling richting het ROP 2019. De teksten en keuzes in het ROP zijn mede op basis hiervan tot stand gekomen. De wijze waarop in het ROP 2019 is omgegaan met de aanbeveling, is in het blok onder de aanleiding weergegeven door middel van een verwijzing naar de relevante beleidskeuzes, gebieden en programma’s.
1.4.1 Indeling woongebieden
In het ROP 2009 is een indeling gemaakt in stedelijke zones, hoofdstedelijke zones, woonkernen, landelijk gebied en uitbreiding reserve woonkernen. Deze indeling is na 10 jaren niet overal meer herkenbaar. Alle gebieden worden gekenmerkt door woonbebouwing waarvan de bebouwingsdichtheid kan verschillen. Feitelijk betreft het hier één groot gebied met aan elkaar gegroeide kernen met daarbinnen groengebieden, rooien en landschappelijk waardevolle elementen, zoals de rotsen en cultuurhistorisch waardevolle plaatsen.
Het onderhavige ROP moet antwoord geven op de vraag of het beleidsmatig gewenst is de woongebieden op te blijven splitsen in de genoemde deelgebieden. Tevens moet worden aangegeven op welke wijze bij een andere indeling de waardevolle elementen in het gebied, zoals de dammen, rooien, rotsen en groengebieden, worden beschermd. Het ROP 2019 geeft hier invulling aan.
Beleidskeuzes:
Gebieden:
Programma:
|
1.4.2 Bouwhoogten
In het ROP 2009 is een bouwhoogtekaart opgenomen. Deze gaat uit van een aantal bouwlagen met of zonder kap. Deze kaart heeft tot meerdere discussies geleid. Bijvoorbeeld over de vraag wat onder een bouwlaag wordt verstaan en of het toegestane aantal bouwlagen nog overeenkomt met de huidige inzichten en ontwikkelingen. Bij dit laatste kan worden gedacht aan de wens van inbreiding boven uitbreiding en de ontwikkeling op de woningmarkt waar door de vergrijzing en de nieuwe woonbehoeften een grotere vraag naar appartementen ontstaat (zie ook hieronder bij woningbouw). Bovendien kan hiermee invulling gegeven worden aan het beleid inbreiding voor uitbreiding. Het ROP 2019 geeft hier invulling aan.
Beleidskeuzes:
Gebieden:
Programma:
|
1.4.3 Oranjestad en San Nicolas
Het ROP 2009 gaat uit van een indeling met Oranjestad als hoofdkern en San Nicolas en Noord als kernen van de 2e orde. Deze indeling vraagt om aandacht. Noord is de afgelopen jaren verder ontwikkeld als woongebied met commerciële en verblijfs- en toeristische voorzieningen vanwege de ligging nabij de hotelzone, maar ook met belangrijke groene waarden. Noord heeft ruimtelijk en functioneel een ander karakter dan Oranjestand en San Nicolas; deze gebieden hebben een meer stedelijk karakter.
San Nicolas heeft een meer onderscheidend karakter. Beleidsmatig is het ook de wens om deze kern verder te versterken, haar een eigen karakter te geven (cultural and heritage capital of Aruba) en hier meer economische activiteiten te stimuleren. In het ROP 2019 zal bezien moeten worden of San Nicolas daarom een aparte status krijgt, terwijl Noord onderdeel wordt van de woongebieden rondom Oranjestad.
De infrastructuur in de centra van Oranjestad en San Nicolas is de afgelopen jaren vernieuwd. Er was tevens sprake van verdere of herinrichting van de openbare ruimte. De focus lag sterk op Oranjestad vanwege het direct toeristisch belang. Voor San Nicolas lag het accent meer in het vernieuwen van enkele panden en activiteiten/gebruik van gebouwen in het licht van San Nicolas als Cultural and Heritage City. De openbare ruimte is over het algemeen van een goed kwalitatief niveau. Het is belangrijk dat dit zo blijft. Voor beide gebieden gelden in principe nog steeds de doelen uit 2009: stimuleren meervoudig ruimtegebruik, woonfunctie versterken, beschermen van monumenten en hergebruik van leegstaande panden. De gebieden dienen een hoogwaardig woon-, werk- en leefmilieu te hebben, waarin het plezierig is om te verblijven. De centra kunnen ruimte bieden aan vernieuwende en kennisintensieve bedrijven. In San Nicolas kan worden ingespeeld op ontwikkelingen rondom de raffinaderij en de eventuele komst van een ferry van en naar o.a. Curaçao.
Voor beide gebieden zijn nieuwe projectgroepen aangesteld. Het ROP 2019 moet de activiteiten van deze groepen ondersteunen. Overwogen kan worden om de gebieden expliciet in het ROP 2019 te benoemen.
Beleidskeuzes:
Gebieden:
Programma’s:
|
1.4.4 Herontwikkeling haventerrein Oranjestad.
De verplaatsing van de containerhaven is een belangrijke ontwikkeling in Oranjestad. De vrijkomende locatie biedt ruimte aan woningen, hotels en commerciële voorzieningen in combinatie met een hoogwaardige openbare ruimte. Ten behoeve van deze locatie zijn een masterplan en een stedenbouwkundige verkaveling opgesteld. Het ROP 2019 moet ingaan op de nieuwe ontwikkeling van het haventerrein. Vanwege het grote belang van deze ontwikkeling, is het gewenst het haventerrein als afzonderlijk gebied in het ROP op te nemen.
Beleidskeuzes:
Gebieden:
Programma:
|
1.4.5 Watty Vos Boulevard Oranjestad (Ringweg III)
De Watty Vos Boulevard brengt een grote verlichting in de verkeersproblematiek in het centrum van Oranjestad met zich mee. De boulevard maakt het voor het doorgaande verkeer mogelijk om buiten het centrum om te rijden. Daarnaast biedt de boulevard mogelijkheden voor nieuwe economische ontwikkelingen en woningbouw langs deze weg.
Het ROP 2019 moet afgestemd zijn op deze nieuwe doorgaande verbinding en de hieruit voortvloeiende gewenste ruimtelijke en functionele ontwikkelingen mogelijk maken.
Beleidskeuze:
Gebied:
Programma:
|
1.4.6 Natuurgebieden
Bij Landsbesluit zullen op basis van de aanwezige waarden en kwaliteiten 16 nieuwe gebieden worden aangewezen als natuurreservaat, zowel terrestrisch als marien. Het ROP 2019 moet deze gebieden bevatten en bescherming bieden tegen ongewenste ontwikkelingen. Ook moet rekening worden gehouden met het ingestelde Marine Park.
Beleidskeuze:
Gebied:
|
1.4.7 Samenstelling bevolking
In het ROP 2009 is aangegeven dat de leeftijdsgroep 65+ in 2005 8,3% van de bevolking uitmaakt. Uit nieuwe cijfers van het CBS blijkt dat de vergrijzing verder doorzet. De verwachting is dat in 2030 20% van de bevolking ouder is dan 65 jaar. Dit heeft onder andere gevolg voor de woningmarkt, de economie, het aantal voorzieningen en de kosten van de gezondheidszorg.
Het ROP 2019 dient hierop in te spelen door ruimte te bieden aan nieuwe vormen voor wonen voor ouderen, het realiseren van sociaal/maatschappelijke en zorgvoorzieningen in de woongebieden en het ruimte bieden aan economische ontwikkelingen.
Beleidskeuzes:
Gebieden:
Programma:
|
1.4.8 Windpark
In 2009 is het windpark bij Vader Piet in bedrijf genomen. De afgelopen jaren was er een plan voor het realiseren van een tweede park bij Urirama. Dit plan vindt geen doorgang. Er is nog steeds behoefte aan een uitbreiding van energieopwekking door wind. Het ROP 2019 moet hierop ingaan.
Beleidskeuze:
Gebied:
Programma:
|
1.4.9 Zonneparken
Er is een toenemende behoefte aan het plaatsen van zonneparken. Deze hebben invloed op de ruimtelijke kwaliteit van een gebied. In het ROP 2009 werd niet ingegaan op dit vraagstuk. Het ROP 2019 dient dit wel te doen. Het ROP 2019 dient in te gaan op deze vorm van duurzame energie.
Beleidskeuze:
Gebieden:
Programma:
|
1.4.10 Woningbouw
De beoogde woningbouw is afgelopen jaren niet gehaald. En dit terwijl de vraag naar woningen is toegenomen. Het ROP 2019 moet de bouw van het gewenste aantal woningen mogelijk maken. Hierbij gaat het niet alleen om het aantal woningen, maar ook om de soort woning. Dus om bijvoorbeeld woningen voor ouderen, jongeren, alleenstaande moeders en mensen met lagere inkomens.
Beleidskeuze:
Gebied:
Programma:
|
1.4.11 Eigen identiteit
Bij de verdere ruimtelijke en functionele ontwikkeling speelt ingevolge de maatschappelijke ontwikkelingen en het regeerakkoord de eigen identiteit van Aruba een rol. Hetzelfde geldt voor de eigen waarden en kwaliteiten. Aruba c.q. de Arubaan/ de mens moet centraal staan. Het ROP 2019 moet een koers bevatten die aansluit bij deze identiteit. Tevens dient deze identiteit benoemd te worden.
Beleidskeuzes:
Gebieden:
Programma:
|
1.4.12 Herstructurering
In Oranjestad bevindt zich aan de westzijde het gebied Bushiri. Dit is een gemengd gebied (bedrijven, winkels, wonen, dienstverlening). Bushiri heeft een strategische positie: het ligt tussen Oranjestad en de hotelzone en direct tegen het Havengebied (Port City) dat de komende jaren een transformatie zal ondergaan. Dit maakt Bushiri een goede locatie om, met het oog op een zorgvuldig ruimtegebruik en ruimtelijke kwaliteit, een significant deel van de woningbouwbehoefte op te vangen. Dit kan door inbreiding of herstructurering. Er is dus een ruimtelijke relatie tussen Bushiri en Port City, waarbij in Bushiri de nadruk op de lokale bevolking ligt. Hierbij kan ook worden gedacht aan een hergebruik van gebouwen. Het ROP 2019 dient dit gebied te benoemen en aan te geven welke koers voor deze gebieden kan worden gevolgd.
Beleidskeuzes:
Gebied:
Programma:
|
1.4.13 Vestiging supermarkten en bedrijfjes in en bij woonomgeving
De afgelopen jaren hebben zich meerdere supermarkten en bedrijfjes gevestigd langs doorgaande wegen en in of rondom woongebieden. Met name dit laatste leidt tot hinder voor de bewoners (parkeren, geluid, verkeer). Bovendien leidt het tot een uitholling van de bestaande bedrijventerreinen en winkelgebieden. Het ROP 2019 dient aan te geven hoe hiermee wordt omgegaan. Het in 2019 gehanteerde uitgangspunt van bundeling en concentratie kan hierbij worden aangehouden. In de woongebieden dient een voorzieningsniveau gerealiseerd te worden dat voldoet aan de behoeften en positief bijdraagt aan de leefbaarheid in het gebied.
Beleidskeuze:
Gebieden:
Programma:
|
1.4.14 Versterking primaire sector
De afgelopen jaren hebben zich meerdere supermarkten en bedrijfjes gevestigd langs doorgaande wegen en in of rondom woongebieden. Met name dit laatste leidt tot hinder voor de bewoners (parkeren, geluid, verkeer). Bovendien leidt het tot een uitholling van de bestaande bedrijventerreinen en winkelgebieden. Het ROP 2019 dient aan te geven hoe hiermee wordt omgegaan. Het in 2019 gehanteerde uitgangspunt van bundeling en concentratie kan hierbij worden aangehouden. In de woongebieden dient een voorzieningsniveau gerealiseerd te worden dat voldoet aan de behoeften en positief bijdraagt aan de leefbaarheid in het gebied.
Beleidskeuze:
Gebieden:
Programma:
|
1.4.15 Omgevingsveiligheid
In het ROP 2009 wordt geen aandacht geschonken aan het aspect externe veiligheid. Dat wil zeggen de veiligheid rondom bijvoorbeeld schietterreinen, vuurwerkopslag en bepaalde soorten industrie. Met het oog op een veilige en gezonde leefomgeving is het van belang dat het ROP 2019 hieraan aandacht besteed.
Beleidskeuzes:
Gebieden:
Programma:
|
1.4.16 Hoofdinfrastructuur
Het tracé van de nieuwe hoofdroute naar San Nicolas staat niet goed op de plankaart van het ROP 2009.
| Zie plankaart |
1.5 Algemene ontwikkelingen
Naast de hiervoor genoemde concrete onderwerpen, kunnen ook algemene internationale vraagstukken als energie, klimaat en zeespiegelstijging worden genoemd. Deze vraagstukken deden zich in 2009 niet, of in een andere mate voor. Deze onderwerpen bepalen echter mede de ruimtelijke en functionele inrichting van Aruba. Het is goed deze nu expliciet onderdeel te laten zijn van het ROP. Zeker nu Aruba zich richt op de duurzaamheidsdoelen van de VN. Het ROP 2019 moet rekening houden met deze vraagstukken en doelen.
Beleidskeuze:
Gebieden:
Programma:
|
1.6 Toeristische ontwikkeling
Op Aruba vindt een discussie plaats over de wijze waarop de toeristische sector zich kan ontwikkelen. Met name het aantal nog te realiseren hotelkamers staat hierbij centraal. Het ROP 2019 zal duidelijkheid moeten bieden over welke koers ten aanzien van de hotelsector gevolgd wordt, zowel kwantitatief als kwalitatief.
Beleidskeuzes:
Gebieden:
Programma:
|
1.7 Onderzoeken en informatie
De in de toelichting genoemde onderzoeken en informatie bevatten gegevens die logischerwijs nieuw zijn ten opzichte van 2009. Daar waar de onderzoeken leiden tot nieuwe inzichten, dienen deze betrokken te worden bij de in het ROP 2019 te maken keuzes.